Mụn mặt là bệnh da nhiều nhất, gây đau khổ cho bao người, nên được nghiên cứu rất kỹ. Thời gian gần đây, có thêm những kiến thức mới, những cách chữa mới, khiến ta thêm nhiều vũ khí chống căn bệnh.
Tùy mức độ nặng nhẹ của bệnh, bác sĩ sẽ khuyên bạn dùng thuốc thoa, hoặc cả thuốc uống:
1. Bệnh dạng mụn cám:
Hiện có ba thuốc hay được dùng để chữa bệnh dạng mụn cám: tretinoin (Retin-A), isotretinoin (Avage, Tazorac), adapalene (Differin), thoa ngày 1-2 lần. Khi mới dùng, thuốc có thể gây phản ứng ngứa, đỏ. Nếu vậy, ta cắt xuống ngày thoa một lần hoặc dùng thuốc cách ngày cho đến khi da quen dần với thuốc và không còn bị phản ứng. Điều cần biết, có khi phải mất đến 8-12 tuần dùng thuốc, da bạn trông mới khá, ít mụn hơn. Kiên nhẫn là mẹ thành công bạn ạ.
Với người không hợp các thuốc trên, ta có thể thử thuốc salicylic acid hoặc azelaic acid. Salicylic acid thường được pha trong một số nước bôi (lotion), sà-phòng rửa mặt mua bên ngoài không cần toa bác sĩ (Neutrogena Acne Wash, Zapzyt Acne Wash, v.v.). Azelaic acid (Azelex, Finacea, Finevin) còn có tác dụng giảm nám da, nên tốt cho người bị mụn làm da nám.
2. Dạng mụn tấy đỏ nhẹ:
Hầu hết những trường hợp mụn tấy đỏ nhẹ sẽ bớt với thuốc thoa chứa chất benzoyl peroxide (Benzagel, Benzac, Desquam-X, Xerac, Persadox, …), hoặc với sự phối hợp hai thuốc dùng.
Thuốc chứa chất benzoyl peroxide có tác dụng chống vi trùng rất mạnh, khiến các vi trùng P. acnes ở da hết hoạt động, không tạo được những chất acids gây phản ứng viêm sưng cho da . Nhờ vậy, các mụn đỏ của bệnh sẽ từ từ bớt dần. Thuốc cũng chữa những mụn cám. Thuốc có thể gây phản ứng ở chỗ thoa thuốc, gây ngứa, đỏ hoặc làm da tróc. Nếu da chỉ hơi đỏ và tróc chút ít, ta thử tiếp tục dùng thuốc, thường các phản ứng sẽ bớt dần. Thuốc thoa ngày 2 lần, song dùng thuốc ngày một lần hoặc cách ngày sẽ ít bị phản ứng hơn. Thuốc dùng nước làm chất đệm (water-based formulation) cũng ít gây phản ứng.
Các thuốc thoa trụ sinh như Clindamycin, Erythromycin, v.v., cũng diệt các vi trùng P. acnes, khiến chúng bớt làm loạn. Nhiều trường hợp cần sự chữa trị phối hợp: thoa thuốc chứa chất benzoyl peroxide buổi tối, thoa thêm thuốc trụ sinh vào buổi sáng (hoặc thoa thuốc chữa bệnh dạng mụn cám buổi tối, thoa thuốc chứa chất benzoyl peroxide buổi sáng). Thuốc thoa Benzamycin, vừa chứa chất benzoyl peroxide, lẫn chất trụ sinh Erythromycin, nên có tác dụng mạnh, song đắt tiền, và cần để trong tủ lạnh.
3. Dạng mụn tấy đỏ nặng:
Những trường hợp mụn nặng, ngoài thuốc thoa, cần thêm cả thuốc trụ sinh uống (từ 4 đến 6 tháng, có khi lâu hơn): tetracycline, doxycycline, minocycline, erythromycin, trimethoprim-sulfamethoxazole, clindamycin.
Trong các thuốc trên, tetracycline an toàn nhất, giết các vi trùng P. acnes rất hữu hiệu, lại rẻ. Có điều thuốc cần được dùng lúc bụng trống, nửa tiếng trước khi ăn, hoặc ít nhất 2 tiếng sau khi ăn, vì thức ăn trong bao tử làm giảm sự hấp thụ thuốc. Không nên dùng Tetracycline cho người đang mang thai, hoặc trẻ em dưới 10 tuổi, vì thuốc có thể làm vàng những răng đang mọc.
Với những trường hợp mụn quá nhiều, quá nặng, qua nhiều chữa trị vẫn không mấy bớt, có thể ta phải dùng đến một thuốc đặc biệt có tên Accutane. Accutane khác với những thuốc đã kể trên, vì nếu được dùng đủ lượng và đủ thời gian (thường cần 20 tuần), sẽ làm mụn biến mất một thời gian khá dài, có khi 2 năm hay hơn.
Sự chữa trị với Accutane đặt ra một số vấn đề. Thuốc rất độc cho thai nhi, phụ nữ dùng Accutane tuyệt đối không được mang thai trong lúc đang chữa trị và sau đó một thời gian. Thuốc cũng làm tăng lượng mỡ cholesterol và triglycerides trong máu, nên hai loại mỡ trong máu này cần được thử trước khi chữa trị bằng Accutane, vào tuần thứ 3 đang lúc chữa trị, rồi tuần thứ 6, và vào lúc chấm dứt sự chữa trị. Nếu thử máu cho thấy các chất mỡ này tăng cao, ta đưa chúng xuống bằng cách ăn một thực phẩm ít những chất mỡ; không kết quả, ta ngưng Accutane. Ngoài ra, Accutane còn gây khô da, khô môi, khô mắt và mũi . Uống nhiều nước mỗi ngày có thể ngừa được khô da, môi, mắt, mũi gây do Accutane.
Gần đây, một số thuốc ngừa thai, như Tri-Levlen, Ortho-Tri-Cyclen, cũng được nhận thấy có tác dụng chống mụn rất tốt; vậy cũng tiện, dùng vừa ngừa thai, vừa đẹp mặt. Tất nhiên, thuốc chỉ dành cho phái nữ.
Ngoài những cách chữa kể trên bằng thuốc thoa và thuốc uống, còn một số trị liệu khác dùng trong một ít trường hợp đặc biệt, chẳng hạn chích chất steroid vào những mụn bọc, lột da bằng tia cực tím (ultraviolet). Sẹo do mụn có thể được giải phẫu để trông khá hơn (scar revision), song, nói chung, một khi đã bị sẹo, sự chữa trị sẹo thường rất khó, và không mấy thành công.
Hai cách trị mới rất đắt, bằng tia Laser (Laser therapy) và bằng ánh sáng xanh (blue light therapy), còn cần chờ nhiều dữ kiện chứng minh, trước khi dùng rộng rãi để chữa mụn mặt.
Những điều cần biết thêm
Nay ta có nhiều cách chữa trị bệnh mụn mặt như vậy, nhưng sự chữa trị thành công hay không, phần lớn tùy bạn cả. Bạn là nhân vật chính, tương lai làn da mặt bạn trong tay bạn. Những hiểu biết sau sẽ giúp bạn dễ quyết định:
– Mụn mặt là bệnh kéo dài nhiều tháng năm, lúc nhiều lúc ít. Chữa trị thường hữu hiệu, kiểm soát được căn bệnh, song không chữa khỏi hẳn bệnh. Sự chữa trị cần kiên nhẫn, kéo dài một thời gian lâu, dù da mặt bạn đã láng lẩy, sạch mụn.
– Khi chữa, kết quả thường không thấy rõ trong 3 đến 6 tuần đầu, và có khi mất đến vài tháng, bạn và bác sĩ mới xoa tay hài lòng. Có thể phải phối hợp nhiều thuốc.
– Mụn mặt không do ở bẩn. Kỳ cọ cả ngày chỗ bị mụn sẽ khiến tình trạng nặng thêm. Chỉ nên rửa nhẹ chỗ có mụn rồi vỗ vỗ cho khô (pat dry). Cũng xin chớ cậy, ngắt, nặn mụn, chúng sẽ sưng to hơn và dễ thành sẹo.
– Tránh dùng những mỹ phẩm hoặc nước bôi da dùng mỡ làm nền (oil-based cosmetics and moisturizers), có thể làm nảy thêm các mụn cám. Mạnh tay thoa các mỹ phẩm, nước bôi ngày nhiều lần cũng làm da tổn thương, thêm mụn. Tốt hơn nên để da yên, tránh đụng chạm đến nó.
– Xin nhắc lại ở đây, mụn mọc không do thực phẩm ta ăn vào, không phải vì bón, hoặc bệnh gan mà ra. Cũng chả phải tại “nóng” trong người. (Mà “nóng” trong người là gì vậy? Không nên tin vào những quảng cáo câu tiền, uống cái này cái kia vào sẽ giúp người “mát”, bớt mụn.)
Chúc bạn kiên tâm chữa mụn, chiến đấu cứu làn da đang kêu cứu. Bác sĩ sẽ là đồng minh, cố vấn của bạn.
http://vn.answers.yahoo.com/question/index?qid=20071020020822AAxAcCR